Een gemeente is een bijzondere werkgever. Binnenkort wordt de rechtspositie van de gemeentelijke ambtenaren weliswaar gelijk getrokken met die van medewerkers in het private domein, maar daarmee is de positie van een ambtenaar nog niet gewijzigd. Hoe zit dat?
Een ambtenaar is niet verantwoordelijk voor de besluiten die een gemeente neemt. Ik zeg altijd: ‘Het college en de raad zijn het geweten van de gemeente’. Een ambtenaar kan alleen adviseren en voorstellen, het gemeentebestuur neemt een besluit. Als college en raad besluiten om in de gemeente een pimpelpaars flatgebouw van 50 verdiepingen te bouwen en er geen wet is die zich daartegen verzet, dan kan een ambtenaar hooguit opmerken: ‘Weet u het zeker? Enig idee hoe dat uitziet?’ Maar daar eindigt zijn verantwoordelijkheid.
Gemeenten moeten zichzelf aantrekkelijk maken
De ambtenaar adviseert voortdurend op het snijvlak van wat professioneel en technisch de beste oplossing is en wat politiek-bestuurlijk wenselijk is. Dat is een vak. Een vak waar ik van houd en waarin ik goed onderlegd ben. Ik heb gelukkig nog veel collega’s die ook dit vak verstaan. Maar die collega’s gaan langzamerhand met pensioen of ze gaan iets anders doen. Er ontstaat een tekort aan nieuwe professionals en deskundigen om dit vak uit te oefenen. Die vakmensen zijn er simpelweg niet. Ze werken niet alleen bij andere werkgevers, er zijn simpelweg minder mensen. Als werkgever moet je je daarom onderscheiden. Hoe maak je jezelf als werkgever aantrekkelijk, zodat je nieuwe mensen kunt binden en boeien? Dat doet een beroep op je creativiteit. En juist dat zie ik onvoldoende bij gemeenten.
Verouderde waarderingssystemen
Functies worden nu nog net zo benaderd als aan het begin van mijn loopbaan. De salariëring is gebaseerd op verouderde waarderingssystemen en bij gemeenten heeft niemand een hogere salarisschaal dan de gemeentesecretaris. Kleine gemeente? Lage salarisschalen! Grote gemeente? Hogere salarisschalen. Zo beconcurreren gemeenten elkaar onderling. Dat is altijd zo geweest en ik zie geen verandering. Maar de wereld om de gemeenten heen verandert wel. De arbeidsmarkt is krap en wordt niet meer ruim. Althans niet voor kwalitatief goed personeel.
Gemeenten beconcurreren elkaar onderling. Niet slim met krapte op de arbeidsmarkt
Frank Arets
Gaat de wal het schip keren? Komen gemeenten pas in actie als het echt spannend wordt? Probleem is: gemeenten zijn geen productiebedrijven. Als het personeel weg is, is de kennis weg, is de ervaring weg, is de kwaliteit weg. Dat heb je niet zomaar aangevuld. Gemeenten kunnen het zich niet veroorloven om gaten te laten vallen. Want alles wat een gemeente doet, heeft effect op de samenleving, op de inwoners: de mensen.
Wat is jouw oplossing?
Ik hoop dat snel een gedegen discussie op gang komt om tot oplossingen te komen, voordat het echt te laat is. Heb jij een idee hoe gemeenten dit probleem te lijf moeten gaan? Laat een reactie achter.